Tvrđava Kastel je najstariji istorijski spomenik u Banjaluci, smešten na levoj obali reke Vrbas, između Gradskog mosta i ušća reke Crkvene. Njeni koreni sežu u rimski period, kada je na ovom mestu postojalo naselje poznato kao Castra. Tokom srednjeg veka, tvrđava je služila kao vojno utvrđenje, štiteći kotlinu Vrbasa od neprijateljskih napada, posebno sa severa.

U 16. veku, za vreme osmanske vladavine, Kastel je dodatno utvrđen i proširen. Ferhad-paša Sokolović je izgradio arsenal (topanu) koji je kasnije pretvoren u utvrđeni grad sa kulama i tabijama. Tvrđava je bila poprište Banjalučkog boja 1737. godine, kada su se sukobile austrijske i osmanske snage.

Danas, Kastel je omiljeno mesto za šetnje, kulturne manifestacije i koncerte. Unutar zidina nalaze se arheološki ostaci, galerije i prostor za razne događaje. Tvrđava je proglašena nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine i predstavlja simbol bogate istorije i kulture Banjaluke.